حوكمى دوعاكردن چییە لە مردووى ناو گۆڕ؟
دوعا دەكرێتە دوو بەشەوە:
بەشی یەكەم: ئەو دوعایەى كە عیبادەتە، وەكو نوێژ و رۆژو و عیبادەتەكانى تر، جا بۆیە كە مرۆڤ نوێژ دەكات یان رۆژو دەگرێت ئەوا بە زمانى حاڵى داوا لە خوا دەكات ك لێى خۆش بێت و لەسزاى بیپارێزێت و ئامانج و داواكاریەكەى بەدی بهێنێت، خواى گەورە دەفەرموێت: (وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ) (غافر:60)
واتە: ئەى بەندەكان : پەروەردگارتان دەڵێت : تەنها داوا لەمن بكەن و تایبەتم بكەن بە پەرستش منیش وەڵامتان دەدەمەوە ، بێگومان ئەوانەى لوتبەرزن سەبارەت بە تەنهادانانم لە پەرستش و خوایەتیدا ئەوا بەسەرشۆڕى وزەلیلیەوە دەڕۆنە دۆزەخەوە .
بۆیە لەو ئایەتەدا دەبینین خواى گەورە دوعاى بە عیبادەت دانا، و ئەو كەسەشی جۆرێك لە جۆرەكانى یان بەشێك لە عیبادەتەكانى بۆ جگە لەخوا بوو ئەوا كوفری گەورەى كردووە كە لەدین دەرى دەكات، وە ئەگەر كەسێك ركوع یان سوجدە ببات بۆ شتێك و بەگەورەى دابنێت وەكو بەگەورەدانانى خوا لەو ركوع و سوجدەیەدا ئەوا دەبێتە هاوبەش پەیداكەر و لەدینى ئیسلام دەچێتەدەرەوە، هەربۆیە پێغەمبەرى خوا ﷺ نەهى كردووە لە خۆچەماندنەوە لەكاتى سلآوكردن وبەیەكگەیشتندا وەكو رێگریەك لە دروستبوونى شیرك، بۆیە كەسێك لێى دەپرسێت ئایا ئەگەر یەكێك بگات بەبراكەى خۆى بۆ بچەمێنێتەوە؟ ئەویش فەرمووى: (نەخێر). وە ئەوەى كە هەندێك نەفام و نەزان دەیكەن كاتێك سلآوت لێ دەكەن خۆیانت بۆ دەچەمێننەوە ئەوە هەڵەیە لەسەرتە بۆیان ڕوون بكەیتەوە و نەهى لەو كارە بكەیت لێى.
بەشی دووەم: دوعاى داواكارى، ئەم جۆرە هەمووى شیرك نییە وبەڵكو وردەكارى تێدایە:
یەكهم: ئەگەر ئەو كەسەى كە داواى دوعاى خێرى لێ دەكەیت زیندوو بەتوانابێت بەسەر ئەو كارەدا ئەوا شیرك نییە، وەكو بەكەسێك دەڵێیت: ئاوم پێ بدە و دەتوانێت ئەو كارە بكات، وە پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: ((من دعاكم فأجيبوه)) أخرجه البخاري بمعناه، كتاب النكاح، باب إجابة الوليمة والدعوة (5173)، ومسلم، كتاب النكاح، باب الأمر بإجابة الداعي إلى الدعوة (1429) . واتە: هەركەس داواى لێتان كرد وەڵامى بدەنەوە.
وە خواى گەورە دەفەرموێت: (وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ)(النساء: من الآية8)
واتە: وە ئەگەر خزمانى مردوو ئامادەى دابەشكردنى میرات بوون لەوانەى كە میراتیان ناكەوێ ، یان ئەو مناڵانەى بێ باوكن ـ واتە : هەتیوون ـ لەكاتى دابەشكردنى میرات ئامادەبوون ، یان ئەوانەى هەژارن وئەوەندەیان نیە پێوێستیەكانیان پڕبكاتەوە ، ئەوا وەك سوننەتێك شتێكیان بدەنآ پێش دابەشكردنى میراتەكە بەسەر خاوەنەكانیدا ، وە بەو پەڕی چاكى و ڕووخۆشیەوە قسەیان لەگەڵ بكەن ، نەك بەشێوەیەكى خراپ و ناشرین . جا بۆیە كە هەژار دەستى درێژ دەكات و دەڵێت بەشم بدە ئەوا دروستە بەبەڵگەى: (فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ).
دووەم: ئەگەر ئەو كەسەى دوعاى لا دەكەیت مردوو بێت ئەوا ئەو كارە شیركە و خاوەنەكەى لە دین دەردەكاتە دەرەوە.
بەداخەوە لە هەندێ وڵاتى ئیسلامى كەسی وا هەیە كە باوەڕى وایە مردوویەكى نێو گۆڕ كە لاشەكەى ماوە یان زەوى خواردوویەتى تواناى سوود گەیاندن و زەرەرلادانى هەیە، یان منداڵ دەبەخشێتە كەسی نەزۆك، ئەمەش پەنا بەخوا شیركى گەورەیە و دەركەرە لە دین، وە بێدەنگ بوون و ڕازى بوون بەمەش گەورەترە لە بێدەنگ بوون و ڕازى بوون بە مەى خواردنەوە و زینا و داوێن پیسی و نێربازى چونكە ڕازى بوونە بە كوفر نەك تەنها بێدەنگ بوونێك بێ لەسەر فسوق وبەس بۆیە داواكارین لەخواى گەورە كە حاڵى موسڵمانان چاك بكات.
سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام: زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله –