بۆ لە تەحیاتى نوێژدا لەگەڵ ناوى پێغەمبەرمان محمد ﷺ ناوی پێغەمبەر ئیبراهیم دێنن و ناوی پێغەمبەرانی تر ناهێنین صەلات و سەلامى خوایان لەسەر بێ؟
بسم الله الرحمن الرحیم
سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە وە درودو سڵاو لە سەر گیانى پێغەمبەرى خوا وە لەسەر خێزان و كەس وكارى ئیماندارو هاوەڵان و شوێن كەوتوانى تا رۆژى دوایى.
خوای پەروەردگار چەن تایبەت مەندیەکی بەخشیوە بەپێشەوامان ئیبراهیم علیه السلام ، ئەو ( الإمام ، والأمة ، والحنيف ، القانت لله عز وجل )ـە ، وە ئەو کەسەیە کەهەموو پێغەمبەرانی دوای خۆی نەسەبیان بۆ ئەو دەگەڕێتەوە ، وشوێنکەوتوانی هەموو شەریعەتەکان (لەموسوڵمان ومەسحی وجولەکە) باوەڕیان پێی هەیە .
ودوای پێغەمبەری خۆمان موحەمەد ﷺ ئیبراهیم علیه السلام باشترین وڕێزدارترین پێغەمبەرە ؛ هەر بۆیە خودا هەواڵی پێ داوین کەکردوویەتی بەخۆشەویست وخەلیلی خۆی : (وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا) النساء/125 .
واته: وه خوای گه‌وره ئیبراهیمی كردووه به خه‌لیل و خۆشه‌ویستی خۆی خَلِيل ئه‌وپه‌ڕی خۆشه‌ویستییه، وه پێغه‌مبه‌ری خوایشى ﷺ كردووه به خۆشه‌ویستى خۆى.
و هەموو ئەو پێغەمبەرانەی لەدوای ئەو هاتوون نەوەی ئەون ودەگەڕێنەوە بۆ ئیسحاق ویەعقوب .
تەنها پێغەمبەر موحەمەد ﷺ نەبێت ، کە لە نەوەی ئیسماعیلە .
پێغەمبەرمان ﷺ لەهەموو کەس نزیکتر ولەپێشترە بەئیبراهیم ، ئیبراهیم علیه السلام باوکی عەرەبە ، وباوکی پێغەمبەرە ﷺ لەنەسەبەوە.
وە هەر ئیبراهیمە علیه السلام فەرمان کراوە بەپێغەمبەر ﷺ بەشوێنکەوتنی بەرنامەکەی (ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنْ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا) النحل/123 .
واته: پاشان ئه‌ی محمد - ﷺ - وه‌حیمان بۆ تۆش دابه‌زاندووه كه شوێنی دینی ئیبراهیم - ﷺ - بكه‌وه كه دینی ته‌وحیدو یه‌كخواپه‌رستی و لادان بووه له شیرك بۆ ته‌وحید ، وه ئه‌و له هاوبه‌شبڕیارده‌ران نه‌بووه.
هەر بۆیە پێغەمبەرمان ﷺ وئێمە کەشوێنی کەوتووین ـ لەپێشترین کەسین بە پێغەمبەر ئیبراهيم عليه السلام .
هەروەک خوای گەورە فەرموویەتی : (إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا) آل عمران/68 .
واته: بەتەئکید لە هه‌موو كه‌س له‌پێشترو شایه‌نتر به ئیبراهیم - ﷺ - ئه‌و كه‌سانه‌یه كه شوێنی كه‌وتون له كاتی خۆی، وه ئه‌م پێغه‌مبه‌ره‌یه كه محمده - ﷺ - له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له نه‌وه‌ی ئه‌وه، وه باوه‌ڕدارانیش له هه‌موو كه‌س له پێشترن به ئیبراهیم - ﷺ - ، وه خوای گه‌وره دۆست و پشتیوان و سه‌رخه‌ری هه‌موو باوه‌ڕدارانه .
وە لەوەڵامی جولەکە ومەسیحیەکاندا فەرموویەتی : (مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيّاً وَلا نَصْرَانِيّاً وَلَكِنْ كَانَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ) آل عمران/67 .
واته: ئیبراهیم - ﷺ - نه جووله‌كه بووه‌و نه گاور بووه ، به‌ڵكو حه‌نیف بووه له هه‌موو دینه‌كان لایداوه بۆ ته‌وحیدو یه‌كخواپه‌رستی خوای گه‌وره وه موسڵمان بووه‌و تاعه‌ت و گوێڕایه‌ڵی خوای گه‌وره‌ی كردووه‌و دینه‌كه‌ی ئیسلام بووه ، وه ئه‌و له موشركین نه‌بووه‌و هاوبه‌شی بۆ خوا بڕیار نه‌داوه وه‌كو ئێوه .
وە پرسیار کراوە لە ( الشيخ ابن عثيمين رحمه الله ) :
هۆکار چی یە پێغەمبەر ئیبراهيم عليه السلام تایبەت کراوە بەدەعوەی تەوحید لەکاتێکدا دەعوەی هەموو پێغەمبەران بۆ تەوحید بوو ؟
لەوەڵامدا دەڵێت :
هەموو پێغەمبەران هاتن بەدەعوەی تەوحید ، خوای پەروەردگار فەرموویەتى : (وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ) الأنبياء/25.
واته: وه له پێش تۆیشدا ئه‌ی محمد - ﷺ - هیچ پێغه‌مبه‌رێكمان نه‌ناردووه ئیلا وه‌حیمان بۆی ناردووه ، كه هیچ په‌رستراوێك به حه‌ق نیه شایه‌نی په‌رستن بێ جگه له زاتی پیرۆزی الله كه تاك و ته‌نهاو بێ شه‌ریكه بۆیه به‌تاك و ته‌نها عیباده‌تی من بكه‌ن.
بەڵام ئیبراهیم باوکی عەرەبە ، وباوکی بەنی ئیسرائیلە ، وئەو بانگی دەکرد بۆ تەوحیدی خالیس و بێ خەل وغەش ، وجولەکە بانگەشەی شوێنکەوتنی ئەو دەکەن ، وموسوڵمانان شوێنەکەوتەین ، و ئەو عليه الصلاة والسلام تایبەتکراوە بەوەی باوکی پێغەمبەرانه ، وفەرمانمان پێ کراوە بەشوێنکەوتنی ؛ چونکە ئێمه لەپێشترین بەئیبراهیم ، هەروەک خودا فەرموویەتی : (إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا) آل عمران/68 .
واته: بەتەئکید لە هه‌موو كه‌س له‌پێشترو شایه‌نتر به ئیبراهیم - ﷺ - ئه‌و كه‌سانه‌یه كه شوێنی كه‌وتون له كاتی خۆی، وه ئه‌م پێغه‌مبه‌ره‌یه كه محمده - ﷺ - له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له نه‌وه‌ی ئه‌وه، وه باوه‌ڕدارانیش له هه‌موو كه‌س له پێشترن به ئیبراهیم - ﷺ - ، وه خوای گه‌وره دۆست و پشتیوان و سه‌رخه‌ری هه‌موو باوه‌ڕدارانه.
وە لە وەڵامی جولەکە ونەسارانیەکاندا فەرموویەتی: (مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيّاً وَلا نَصْرَانِيّاً وَلَكِنْ كَانَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ) آل عمران/67" انتهى .
واته: ئیبراهیم - ﷺ - نه جووله‌كه بووه‌و نه گاور بووه ، به‌ڵكو حه‌نیف بووه له هه‌موو دینه‌كان لایداوه بۆ ته‌وحیدو یه‌كخواپه‌رستی خوای گه‌وره وه موسڵمان بووه‌و تاعه‌ت و گوێڕایه‌ڵی خوای گه‌وره‌ی كردووه‌و دینه‌كه‌ی ئیسلام بووه ، وه ئه‌و له موشركین نه‌بووه‌و هاوبه‌شی بۆ خوا بڕیار نه‌داوه وه‌كو ئێوه .
"لقاء الباب المفتوح" (189/السؤال رقم 7) .
وە عەلامە (بدر الدين العيني الحنفي رحمه الله) لێکدانەوەیەکی تری هەیە ، ودەڵێت:
"گەر بوترێت: بۆچی لەنێو هەموو پێغەمبەراندا عليهم السلام ئیبراهیم تایبەت کراوە بە باسکردنمان بۆی لەنوێژدا ؟
دەڵێم : چونکە پێغەمبەر عليه السلام لەشەوی ئیسرا ومیعراجدا هەموو پێغەمبەرانی بینی ، وسەلامی لەهەموویان کرد ، وجگە لەئیبراهیم عليه السلام هیچ یەکێک لەپێغەمبەران سەلامی لەئومەتەکەی نەکرد ، وە وەک پاداشتی دانەوەی ئەو چاکەیەیی فەرمانمان پێ کراوە سەلامی لێ بکەین لەنوێژدا .
وە دەوترێت: کاتی پێغەمبەر ئیبراهیم عليه السلام لەدروست کردنی کەعبە لێ بووەوە دوعای بۆ ئومەتی پێغەمبەر موحەمەد عليه السلام کرد وفەرمووی : خودایه هەر کەسێک لەئومەتەکەم حەجی ئەم ماڵە دەکات سەلامی منی لێ بکە ، وەهەروەها دوعای بۆ ماڵ ومنداڵی بەم شێوەیه کرد ، فەرمانمان پێ کراوە بەباسکردنیان وەک پاداشتی ئەو چاکەیەیان .
"شرح سنن أبي داود" للعيني (4/260) .
والله أعلم .
شێوازی نوێژكردن لە فڕۆكەدا ئایا ئه‌و كاتانه كامانهن كه نههیان لهسهره نوێژیان تێدا بكرێت بهبهڵگهوه؟باشترین کات کە نوێژی تێدا بکرێتحوکمی قامەت کاتێک نوێژەکان جەمع دەکرێنئەوکاتانەی نەهی کراوە کە نوێژی تێدا بکرێت
